Ruh sağlığımız bu besin öğelerine bağlı…
Vitamin ve minerallerin sağlık üzerindeki etkileri ve önemi hakkında her geçen gün yeni bir bilgiyle karşılaşıyoruz. Bunlardan biri de bazı vitamin ve mineral eksikliklerinde depresyon, huzursuzluk, yorgunluk gibi hastalık ve şikayetlerin görülebilmesi…
Başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere neredeyse salgın bir hastalık gibi büyüyen depresyon genç yaşlı demeden herkesi etkisi altına alıyor. Depresyon aslında kimyasal bir hastalık. Stres, üzüntü, beslenme bozuklukları ve bazı hastalıklar vücutta meydana gelen normal kimyasal reaksiyonları değiştirebiliyor, böylece fiziksel olduğu kadar ruhsal hastalıklar da ortaya çıkabiliyor.
Beynin normal işlevlerini yerine getirebilmesi ve dengeli bir ruh hali için nörotransmitter denilen kimyasal maddelere ihtiyaç var, dopamin, serotonin ve norepinefrin adıyla anılan bu maddeler sinir sisteminde hücreler arası iletişimi sağlıyor.(Zdenek Fisar ve ark., 2012) Eksikliklerinde, başta depresyon olmak üzere birtakım ruhsal hastalıklar ortaya çıkıyor. Bu maddelerin yapı taşları aminoasitler ve aminoasitlerin meydana gelebilmesi için vücuda yeteri kadar vitamin ve mineralin (özellikle B vitaminleri , niasin ve magnezyum, bakır gibi mineraller) alınabilmesi gerekiyor. (White Christine L., 1999) Bunun yanında birçok vitamin ve mineral birlikte hareket ediyor ve bunlardan herhangi birinin eksikliği durumunda vücut normal fonksiyonlarını yerine getiremiyor.
B grubu vitaminleri, özellikle sinir sisteminin düzgün işleyebilmesi için hayati önem taşıyor. Yapılan araştırmalar sonucunda, depresyonlu hastalarda B6 ve B12 vitaminlerinin eksik olduğu ve vitamin tedavisinin olumlu yanıt verdiği bulundu. 2011 yılında, Avustralya Swinbourne Üniversitesi’nde kronik iş stresi yaşayan 60 kişilik bir grup üzerinde yapılan bir araştırmada, gruba 3 ay boyunca yüksek dozda B vitamini takviyesi verildiği, 12 hafta sonra kişilerin depresif ruh durumlarında anlamlı bir şekilde iyileşme olduğu görüldü. (Stough C. ve ark., 2011) Depresif hastalar üzerinde yapılan çeşitli araştırmalar, bu hastaların kanlarında hem B12 vitamininin yanında folik asit seviyelerinin de düşük olabildiğini ortaya koydu.(Coppen A., Bolander-Gouaille C., 2005)
D vitamini üzerinde yapılan araştırmalar, bu vitaminin ruh sağlığı üzerindeki önemine de dikkat çekiyor. Kış aylarında birçoğumuz kendimizi daha yorgun ve isteksiz hissedebiliyoruz, bu durum güneş ışığının daha az olmasıyla ilişkilendiriliyor. University College London’da yapılan bir çalışma, düşük D vitamini seviyesinin orta yaş gruplarında depresyon riskiyle ilişkili olabileceğini ortaya koydu. Kanlarında yüksek oranda D vitamini bulunan kişilerin düşük orandakilere göre %43 daha az depresyon riski altında olduğunu ortaya çıkardı.(Maddock J. ve ark., 2013)
İnsana yaşam enerjisi veren, metabolizmaya canlılık kazandıran bir başka vitamin ise C vitamini. Bazı dış etkenler stres hormonu kortizol seviyesini yükseltirken, nörotransmitter seviyesini azaltıyor. Bu durumda daha olumsuz düşünürken kendimizi daha yorgun hissedebiliyoruz. Kortizol seviyesini düşürdüğü için C vitamininin stres ve depresyon durumlarında takviye edilmesi olumlu sonuçlar doğuruyor.
Vitaminlerin dışında bazı mineraller ve omega 3 gibi besin bileşenlerinin depresyon tedavisinde iyileştirici faktör olduğu artık biliniyor. Çinko, demir ve magnezyum başta olmak üzere bazı mineraller hormonların, besin moleküllerinin ve nörotransmitterlerin hücre membranlarından iletilmesini kontrol ediyor.
Balık yağı olarak bilinen omega 3, beynimizin fonksiyonlarını normal olarak yerine getirebilmesi için mutlaka gerekiyor. Yapılan bir dizi araştırma, omega 3 yağ asitlerinden zengin balık ve deniz ürünlerinden zengin beslenmeyle daha düşük depresyon riski arasındaki bağı destekliyor.(Alan C Logan, 2004) Montreal Üniversitesi Hastanesi’nde, Prof. François Lesperance başkanlığında yürütülen bir araştırmaya göre de, anksiyete bozukluğu olmayan majör depresyon hastalarında omega 3 takviyesi kullanımının etkili olduğu görüldü. (François Lespérance ve ark., 2010) Gebelik sırasında ve emzirmeyle birlikte annenin omega 3 depolarının hızla tükendiği, bu durumun doğum sonrası depresyona yol açabildiği de biliniyor.(Markhus MW ve ark., 2013; Golding J. ve ark, 2009)
Besin öğelerinin yeteri kadar alınabilmesi, fiziksel olduğu kadar ruhsal sağlığımız için de çok önemli. Unutmayalım; “Ne yersek, oyuz”…
Kaynaklar:
Zdenek Fisar, Jana Hroudová and Jiří Raboch, “Neurotransmission in Mood Disorders”, Clinical, Research And Treatment Approaches To Affective Disorders, Mario Francisco Juruena (ed.), Intech online editions, 2012.
Markhus MW, Skotheim S, Graff IE, Frøyland L, Braarud HC, Stormark KM, Malde MK, “Low omega-3 index in pregnancy is a possible biological risk factor for postpartum depression”, National Institute of Nutrition and Seafood Research, PLoS One. NIFES, Bergen, Norway, 2013
Stough C, Scholey A, Lloyd J, Spong J, Myers S, Downey LA., “The effect of 90 day administration of a high dose vitamin B-complex on work stress”, Hum Psychopharmacol, 2011 Oct; 26(7): 470-6.
Coppen A, Bolander-Gouaille C., “Treatment of depression: time to consider folic acid and vitamin B12”, J Psychopharmacol. 2005 Jan;19(1):59-65.
Maddock J, Berry DJ, Geoffroy MC, Power C, Hypponen E. “Vitamin D and common mental disorders in mid-life: Cross-sectional and prospective findings.” Clin Nutr. 2013 Jan 21.
White, Christine L., “Optimizing Brain Functions Part I: 21st Century Supplementation for Slowing Neurological Deterioration & Maximizing Potential”, New Horizons, Brewer Science Library, 1999.
Golding J, Steer C, Emmett P, Davis JM, Hibbeln JR., “High levels of depressive symptoms in pregnancy with low omega-3 fatty acid intake from fish”, Epidemiology. 2009 Jul;20(4):598-603.
Alan C Logan, “Omega-3 fatty acids and major depression: A primer for the mental health professional”, Lipids Health Dis. 2004; 3: 25., Published online 2004 November 9.
François Lespérance, Nancy Frasure-Smith, Elise St-André, Gustavo Turecki, Paul Lespérance, Stephen R. Wisniewski. “The Efficacy of Omega-3 Supplementation for Major Depression: A Randomized Controlled Trial” Journal of Clinical Psychiatry, 2010; DOI: 10.4088/JCP.10m05966blu
İnternet Kaynakları
2 umm.edu
Beslenmebulteni.com
stress.about.com