Birkaç gün üst üste hissedilen yorgunluk halini ‘kronik yorgunluk’ olarak değerlendirebilmek için en az altı ay, kısa aralıklarla bu durumun gözlenmiş olması gerekir. Bunun yanı sıra kişide konsantrasyon bozukluğu, kas ağrısı, baş ağrısı, egzersiz sonrası aşırı bitkinlik halinin de gözleniyor olması gerekir. Kronik yorgunluğun hedef organı beyindir. Bu sebeple kronik yorgunluğun tıbbı bir temele dayandırılmasında psikolojik araştırmalar kritik bir öneme sahiptir.
Kronik yorgunluk durumunda kendini ‘yorgun ve bitkin’ hissetme yaygın bir belirtidir. Yataktan kalkmakta zorlanma, günlük aktivitelerde %50 oranında düşüş, duygu bozuklukları, unutkanlık, depresyon gibi belirtiler de kronik yorgunluğu işaret edebilir.
Yapılan araştırmalarda her danışana göre farklılık gösteren kronik yorgunluk durumu, henüz, kesin olarak, belli bir sebebe dayandırılamamıştır. Bazı araştırmacılar kronik yorgunluğun bağışıklık ve sinir sistemindeki hassasiyetten kaynaklanabileceğini ileri sürmüşlerdir.
Sürekli yorgunluk şikayeti olan danışanların birçoğunda kansızlık, şeker hastalığı, tansiyon değişiklikleri, kalp-damar hastalıkları ve yeterli düzeyde su tüketmeme gözlenmiştir. Son zamanlarda yapılan kronik yorgunluk araştırmalarında hastaların ortak noktası olarak, hücre içlerinde yer alan ‘asidoz’ dikkat çekmiştir. Bu durum; vücudun temizlemesi gereken atık maddeleri temizlemeyerek hücre içlerinde biriktirmesi olarak tanımlanır.
Kronik yorgunluğun boyutlarını ölçebilecek bir test henüz bulunamamıştır. Şikayet ve tahmin sonucu hekime danışan hastalarda yapılan laboratuar sonuçlarında, herhangi bir hastalık izine rastlanmadıysa, psikoterapi yöntemiyle tedavi edilebilir. Bu terapilerde; uyku düzeni, alkol ve sigaranın bırakılması, stresle baş etme yöntemleri, düzenli egzersiz yapılması tavsiye edilir.
Kronik yorgunluk, uzun süre hissedildiğinde mutlaka bir hekimin düşüncesi alınmalı ve kaynağı araştırılmalıdır. Çünkü psikolojik nedenlerle ortaya çıkabilen kronik yorgunluk ciddi bir hastalığın habercisi de olabilir.
Kronik yorgunluğu yenmek veya böyle bir riskten uzak olmak için;
• Düzenli yaşam tarzı,
• Hareketli bir hayat,
• Sağlıklı ve dengeli beslenme,
• Düzenli uyku,
• Alkol ve sigara kullanımının olmaması,
tedaviye ek olarak alınabilecek önlemler olabilir.
Kaynaklar:
Kronik Yorgunluk
Hüray Fidaner
KLİNİK PSİKİYATRİ DERGİSİ 1999;2:261-265