SPF, ‘sun protection factor’ yani ‘ güneş koruma faktörü’, bir güneş koruyucu kremin, cildi güneşin zararlı ışınlarından ne kadar koruduğunu gösteren ölçü birimidir.
Güneş, cildimize iki şekilde temas eder. Bu ışınlar UVA ve UVB’dir. UVA; yeryüzüne ulaşan ışınların %95’ini oluşturur ve size değdiğinde o an için hissetmediğiniz bir ışındır. UVA; cildinizin en derinine inen, dalga boyu en uzun olan ışındır. Deriyi en erken yaşlandıran, hücre yapısını bozan, cildin elastikiyetini kaybetmesine zamin hazırlayan ışınlardır.
UVB ise; yaz aylarında şiddetini daha da artıran, enerjisi yüksek olan ultraviyole ışınıdır. Teninize değdiğinde hissettiğiniz ve cildinizde geçici değişimler yaratıp bronzlaşmayı sağlayan ışınlardır. UVB’nin güneş yanıkları, güneş çarpması, ciltte lekelerin oluşması, uzun süreli bronzluk sağlanması gibi etkileri vardır.
Güneşin zararlı etkileri azaltmak için hayatımıza 1930’lu yıllarda güneş koruyucuların girdiğini görüyoruz. Güneş kremlerini seçerken belli SPF kriterlerine göre seçmek gerekiyor. Güneş ışınlarından etkilenme kişiden kişiye, genetik olarak ve derideki melanin miktarına göre farklılık gösterebiliyor. Bundan dolayı her bireyin belirlenen cilt tipine göre; kullanması gereken koruma faktörü ve korumasız güneşte kalma süresi de değişiyor. Herhangi bir koruma kullanmadan güneşe çıkıldığında cilteki tahribatın önüne geçmek ve zamanla oluşturacağı kalıcı izlere karşı önlem almak için mutlaka SPF faktörünün ne anlama geldiğini bilmemiz gerekiyor.
SPF, güneş koruma faktörü miktarı, cildi hangi düzeyde koruduğu ya da bronzlaşmaya başlamadan önce sağlayacağı korumanın süresinin ne olduğunu gösteren bir ölçüdür. Çeşitli kaynaklarda SPF’yi seçerken bir hesaplama yapılması gerektiği söylenir. Bu hesaplamaya göre; güneşte kalma süresi \ korumasız güneşte kalınabilecek süre X güvenilirlik katsayısı şeklindedir. Örnek verecek olursak; 2 saat güneşte kalacak biri için 120\10 X 1.33= 16 ‘yı bulabiliriz. Bu hesaplamaya göre bireyin kullanması gereken SPF miktarı 16 olarak bulunur. Genellikle satılan güneş ürünlerinin üzerinde bu bilgilere yönelik ibareler zaten bulunur. Güneşin cildimize verdiği zararları azaltarak, D vitamininden yüksek düzeylerde yararlanabilmek için güneş kreminin mutlaka SPF bilinciyle seçilmesi gerekiyor. Hatta uzmanlar güneş kremlerinin sadece yazın değil kışın da belli bir miktarda cilde uygulanmasını gerektiğini, kullanılan diğer kozmetik ürünlerin de SPF değerine sahip olması gerektiğini öneriyorlar.
Kaynaklar:
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ANKARA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ ŞUBESİ
TEMEL İLKYARDIM UYGULAMALARI EĞİTİM KİTABI.
Deri Yaşlanmasında Korunma ve Tedavi Yöntemleri
Ezgi ÜNLÜ, Cengizhan ERDEM
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Anabilimdalı, Ankara