Uyku kişilerin fizyolojik ve psikolojik hallerini sağlıklı olarak sürdürebilmeleri için kritik bir öneme sahiptir. Uyku, hücre içi mekanizmalardan, biyolojik yapının her bölümünde kontrol edilen ve biyolojik yapıyı doğrudan etkileyen bir durumdur. İnsan yaşamının 1/3’ünü kapsayacak kadar büyük bir gereksinim olan uyku, aynı zamanda kişilerin metabolizmalarını dinlendiren ve yaşama yeniden hazırlayan bir yenileme süreci olarak kabul edilebilir.
Yaşamımızı sağlıklı olarak sürdürebilmemiz için önemli olan uyku, en ufak bir metabolik bozulmada düzensizlik gösterebilir. Bilindiği üzere uzun süreli uyku düzensizlikleri de beslenme, bağışıklık ve vücudun ısı kontrolünde sorun yaratabilir. Bunun yanı sıra yetersiz uyku, belli bir süre sonra yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve ağrıya duyarlılık gibi psikolojik problemlerin ortaya çıkmasında da etkili olabilir.
Uyku; uykuya dalış, yüzeysel uyku, derin uyku ve hızlı göz hareketleri (rüya) olmak üzere dört dönemde gerçekleşiyor. Verimli ve sağlıklı bir yaşam için kişilerin günde ortalama 8 saat uyuması gerekiyor. Bireylerin uyku süreleri ise yaşlarıyla birlikte değişebiliyor. Bunun sebebi: gün boyunca uyanık kaldığımız her iki saat için uyku borcu biriktiriyor olmamız. Örneğin ortalama 16 saatlik bir günün sonunda genç bir insan 8 saat uyku borcu biriktirirken, bu süre yaşlı insanlarda 6 saat olabiliyor.
Uyku neden önemli? Uyurken vücudumuzda neler oluyor?
İnsan vücudunda tartışmasız bir öneme sahip olan uyku hali melatonin hormonunun salgılanmasını sağlayarak vücut kalitemizin artmasına yardımcı oluyor. Şöyle ki, eğer derin uykuya daldıysanız saatler 24:00’ı gösterdiğinde salgılanmaya başlayan melatonin hormonu, 02:00 ve 04:00 saatleri arasında zirveye ulaşmış oluyor. Uyuduğunuz ortamdaki elektronik eşyanın ‘stand by’ ışığına bile tahammülü olmayan melatonin tamamen karanlık bir ortamda salgılanabiliyor. Melatonin hücre yenilenmesini sağlamak, yaşlanmayı geciktirmek, cildi yenilemek ve kanseri önlemenin yanı sıra mutluluk hormonu olan serotoninin de ön maddesi olarak biliniyor.
Eğer siz de odanızın tamamen karanlık olmasına, yatma ve uyku saatlerinize dikkat ederseniz, vücudunuzu uykuyla yenileyebilir, gerekli olan melatoninin üretilmesine yardımcı olabilirsiniz.
Kaynaklar:
Uyku Sorunları Hipertansiyona Neden Olur mu?
Does Hypertension Cause Sleep Problems?
Derya Özcanlı Atik1, Zeynep Erdoğan Zeydan2, Arife Albayrak Çoşar3
1Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Kahramanmaraş, Türkiye 2Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi- İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye 3Ünye Devlet Hastanesi, Ordu, Türkiye
Serotonin ve Uyku
Dr. Erbil Günkırmızı