D vitamini, vücutta; kalsiyum ve fosforun bağırsaklar tarafından emilmesini, kalsiyum ve fosfor dengesini, kemik ve kas sağlığının korunmasını, bağışıklık sisteminin düzenli çalışmasını sağlayan en önemli vitaminlerden biridir. Bunların haricinde; kemik erimesine yol açan paratiroid hormonunun salgılanmasını engeller ve hiipertansiyon, kalp rahatsızlıkları, kanser, bağışıklık hastalıklarına karşı koruyucu görevdedir. Ayrıca D vitamininin güneş aracılığı ile sadece yaz aylarında elde edilebiliyor olması bilgisi tamamen yanlıştır. Kış mevsimi de, güneşin D vitamini mücizesinden yararlanabileceğimiz bir mevsimdir.
D vitamini yetersizliğinde, erişkinlerde ‘Osteomalazi’ olarak adlandırılan; kemiklerde mineral eksikliğine, çocuklarda ise ‘Raşitizim’ olarak bildiğimiz kemik hastalıklarına zemin hazırlar. D vitamini güneş ışınlarının da etkisiyle deride oluşur. Bir bireyin günlük D vitamini ihtiyacı, kolların, bacakların ve yüzün 20 dakika güneşlenmesiyle elde edilebilir. Bu durumda belirtmek gerekir ki; bir kişinin ihtiyacı olan güneş ışığı miktarı, o kişinin yaşına ve sağlık duruma göre değişebilir.
D vitamini vücut tarafından doğal olarak üretilir. Fakat ilerleyen yaşla birlikte deride D vitamini yapımı giderek azalmaya başlar. Özellikle yaz aylarında derimizi güneşin zararlı ışınlarından korumak için güneş koruyucu kremler kullanmaya özen gösteririz. Fakat 20 faktörün üzerinde kullanılan güneş kremleri, deride güneş etkisiyle D vitamini oluşumunu engeller.
Güneş ışınlarının haricinde diğer önemli D vitamini kaynağı ise tahmin edeceğiniz gibi besinlerdir. D vitamini; tereyağ, süt, yulaf, tatlı patates, yumurta sarısı, sıvı yağlar, ciğer, yağlı olan tuzlu su balıklarında, bitkilerde ise; maydanoz, ısırgan otu ve yoncada bolca bulunur.
D vitamini eksikliğinin önlenebilmesi için günlük alınması gereken D vitamini miktarı; deri rengi, güneş maruziyeti gibi özelliklere göre değişir. Bir bireyin derisinde yeterli düzeyde D vitamini oluşması için haftada en az iki kere, güneş ışınlarının dik olmadığı saatlerde, 20-30 dakika güneş ışığına maruz kalması yeterli olacaktır. Erişkin bir kişide D vitamini dozu 400-800 IU arasında değişir, bu miktara denk gelen bir vitamin takviyesinden yararlanmak, gereken ihtiyacı karşılamank açısından en kolay yol olacaktır.
D vitamini eksikliği çeşitli sebeplere bağlanabilir.
Bunlar;
• Yetersiz güneş maruziyeti,
• D vitamininin bağırsaklar tarafından yeteri kadar emilememesi,
• Karaciğer ve böbrek sorunu yaşyanlarda, vücudun D vitaminini kullanamaması,
• Çeşitli hastalıklar sebebiyle kullanılan ilaçlar
D vitamini eksikliğine sebep olabilirler.
Kaynaklar:
D Vitamini Eksikliği
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ
İç Hastalıkları Anabilim Dalı
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı.