Güneş çarpması güneş ışınlarının en dik olduğu saatlerde, güneş altında uzun süre kalanlarda ve çoğunlukla çocuklarda görülen bir yaz hastalığıdır. Güneş çarpması, şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve yüksek ateş belirtileriyle ortaya çıkar. Güneş çarpması aşırı sıcak nedeniyle beynimizde bulunan, beden ısısının ayarlanmasında görevli mekanizmanın bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Yaz aylarında aşırı güneş ışınına maruz kalmamak ve özellikle başı güneş ışınlarından korumak, bu yüzden büyük önem taşır.
Güneş Çarpmasının Nedenleri
Bedenimizde ısıyla ilgili iki mekanizma görevlidir. Bu mekanizmalardan biri damarların genişleyerek deriye daha fazla kan taşımasıyla, deride sıcaklığın tekrar kazanılmasına yardımcı olan mekanizmadır. Bir diğer mekanizma ise, deride oluşan ısı miktarının ter bezleri yardımıyla düşürülmesi ve böylece bedenin soğutulmasıdır. Bundan dolayı sıcak çarpması vakalarında önemli olan termometrelerin gösterdiği değerler değil, maruz kalınan ısının bedende yarattığı ısı değeridir.
Vücudumuzda terle birlikte tuz ve su yitirilmesi ‘sıcak yorgunluğu’na neden olabilir. Bu durum farkedildiğinde güneş çarpmasına dönüüşmemesi için önlem alınmazsa, beynimizin ısı ayarlayıcı mekanizmasının iflasına kadar gidebilir. Çocuklar ve yaşlı bireylerin vücutlarındaki ısı ayarlayıcı mekanizmaları yeterince gelişmediğinden aşırı sıcaklıktan daha fazla etkilenirler.
Sıcak Çarpması Durumunda Ne Yapılmalı?
- Hemen ambulans çağırılmalı,
- Hasta gölge bir alana taşınmalı,
- Hızlı bir şekilde hastanın soğuması sağlanmalı,
- Vücut sıcaklığı dereceyle takip edilmeli,
- Vücuduna sıcaklığı düşürmesi için alkollü sıvılar sürülmemeli,
- Kusma durumu varsa boğulmaması için yüzükoyun yatırılmalı.
Güneş çarpmaları genel olarak kişilerin bilinçsiz davranışları sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Özellikle yaz aylarıda insanların bronzlaşma hevesleri, uzun süre güneş altında kalmalarından dolayı bu gibi sorunlarla sonuçlanabilir. Kişi yaz aylarında vücudunu güneşe yavaş yavaş alıştırmalıdır.
Çocuklar İçin Nasıl Önlem Almalıyız?
- Güneş ışınlarının dik olduğu 12:00-15:00 arasında güneşe çıkılmamalı.
- Dışarı çıkarken mutlaka şapka ve uzun kollu tişörtlerle önlem alınmalı.
- -Her koşulda mutlaka güneş koruyucu ürünler kullanılmalı.
- Çocuğunuzun vücudunu kontrol ederek aşırı lekelenme olup olmadığı takip edilmeli.
- Güneş ışınlarına karşı güçlü geçirmezlik sağlayabilecek güneş gözlüğü edinilmeli.
- Bebek 6 aydan küçükse güneş kremi kullanmak yerine sadece gölge alanlarda hava aldırılmalı.
Kaynaklar:
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ANKARA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ ŞUBESİ
TEMEL İLKYARDIM UYGULAMALARI EĞİTİM KİTABI.